Welkom bij Gewoon FM

"Ideaal voor een zomer vol festivals", zei demissionair minister Hugo de Jonge op 23 juni. Hij bedoelde het Janssen-vaccin, dat vanaf dat die dag beschikbaar kwam voor iedereen die het wilde. Vooral jongeren grepen die kans. Van de prik was maar één dosis nodig en vervolgens mochten zij dezelfde avond nog op stap. En dus naar al die festivals. Maar over die meerdaagse festivals viel vorige week het beslissende woord: evenementen met overnachtingen mogen tot zeker 1 september niet doorgaan. Vandaag volgde ook een streep door de eendaagse festivals met meer dan 750 bezoekers. Een opsteker voor braderieën en kermissen, maar opnieuw een domper voor de grootschalige evenementenbranche: 750 festivalgangers zijn voor hen niet rendabel. De grote festivalzomer - zoals die er zou komen - komt er niet meer. Volgens experts is dat te wijten aan te vroege versoepelingen. Wolk voor de zon Twee weken na de heropening trapte het kabinet vanwege de deltavariant op de rem: de besmettingscijfers liepen te hard op. "Iedereen heeft kunnen zien dat er toch een wolk voor de zon is geschoven", zei demissionair premier Rutte op de persconferentie van 9 juli. De aanscherping leidde tot onzekerheid in de evenementenbranche en op 26 juli was de kogel door de kerk. Vanwege de hoge besmettelijkheid van de deltavariant was het definitief "niet verantwoord" om de festivals dit jaar door te laten gaan. Het aantal besmettingen was volgens Rutte weliswaar aan het "plateau-en", maar het aantal ziekenhuisopnames liep nog op. Binnen een maand tijd ging Nederland van 'alle deuren open' naar 'ongekend snel oplopende' besmettingscijfers, aldus Rutte en De Jonge. Zij zeiden aanvankelijk dat het met de kennis van toen een verantwoord besluit was om alle versoepelingen door te voeren. Maar later boden zij excuses aan en spraken de bewindslieden van een inschattingsfout. De Jonge noemde verkeerde inschattingen van gedrag en de deltavariant de belangrijkste oorzaken voor de uit de hand gelopen situatie: Toch had het kabinet die piek van besmettingen door de deltavariant kunnen zien aankomen en erop moeten anticiperen, zeggen deskundigen Amrish Baidjoe en Marc van Ranst. Op 18 juni schreef het OMT aan het kabinet dat het geen bezwaren had tegen versoepelingen eind juni. Wel onderstreepte het OMT toen al nadrukkelijk een onzekere factor: de deltavariant. "De variant is dusdanig besmettelijk dat je hem alleen buiten de deur had gehouden op een geïsoleerd eiland, maar dat had je dan hermetisch moeten sluiten", zegt de Vlaamse viroloog Marc van Ranst, die eerder al kritiek had op het Nederlandse coronabeleid. Zijn vuistregel: wat nog veilig was met de originele virusvariant, was niet meer veilig met déze variant. Daarop wijst ook epidemioloog Amrish Baidjoe. Volgens de twee deskundigen had het kabinet moeten wachten met versoepelen tot er een hogere vaccinatiegraad door heel Nederland was bereikt. Die lag op het moment van openen op ongeveer 42 procent voor beide doses. Met name jongeren wachtten nog op hun tweede prik. Het kabinet had, toen de vaccins eenmaal goed beschikbaar waren, het beleid niet langer moeten baseren op het aantal besmettingen of het aantal ziekenhuisopnames, zegt Baidjoe. Beide factoren waren eind juni namelijk goed te overzien. "Maar de vaccinatiegraad lag toen laag." Dat vindt ook Van Ranst. "Je wil pas tot het einde van de vaccinatiecampagne wachten tot je alles opengooit", stelt hij. "Dan pas kun je bewust het besluit nemen: we weten dat niet-gevaccineerde mensen geïnfecteerd gaan raken, maar iedereen heeft de kans op een prik gehad. Dus laten we het doen op hoop van zege." Telde Nederland op de dag van de versoepelingen slechts 552 nieuwe besmettingen, twee weken later, op 14 juli, waren dit 10.426 positieve tests. Dat had onder meer te maken met 'Dansen met Janssen': de belofte dat mensen op de dag van hun Janssen-prik zonder testen de club in mochten. "Dansen met Janssen was grappig en bekte lekker, maar gaf een veel te rooskleurig beeld en daar hadden virologen voor gewaarschuwd", zegt Van Ranst. Jongeren voelden zich misleid omdat De Jonge zei dat het achterliggende doel van de 'Dansen met Janssen'-aanpak was om meer jongeren aan te sporen zich te laten vaccineren. Hij noemde de aanpak verantwoord gezien het lage besmettingsniveau van destijds, en zei ook dat het een positief effect had op de vaccinatiebereidheid. Nieuwsuur sprak onlangs met jongeren die besmet waren geraakt nadat ze op stap waren gegaan na een Janssen-prik: Het kabinet liet steken vallen bij de heropening van het nachtleven, zei OMT-lid en Fieldlab-hoofdonderzoeker Andrea Voss vervolgens. Zo adviseerde Voss en zijn team om de verplichte toegangstest maximaal 24 uur voor het einde van een feest af te nemen: het kabinet koos voor voor 40 uur, met een groter risico tot besmettingen als gevolg. Het besluit viel om de meerdaagse festivals te schrappen en het kabinet trok ruim 400 miljoen euro uit om organisatoren te compenseren. Maar festivalgangers en -organisatoren waren teleurgesteld. Over de eendaagse evenementen zou het kabinet 13 augustus een besluit nemen, maar dat werd vervroegd naar vandaag. Ook deze mogen alleen onder strikte voorwaarden doorgaan, waardoor veel festivals hebben besloten toch het evenement te annuleren. De deskundigen denken dat het niet alleen het nachtleven is geweest dat de delta-variant heeft opgestuwd, zeggen Van Ranst en Baidjoe. Het probleem was volgens hen het loslaten van alle maatregelen tegelijk. Had Nederland gewacht tot meer mensen volledig waren gevaccineerd, dan had de situatie er epidemiologisch nu anders uitgezien, concluderen zij. Wellicht waren grote festivals eind augustus dan mogelijk geweest, al valt dat niet met zekerheid te zeggen. "Onder beroepsvirologen was de consensus dat de versoepelingen te vroeg kwamen", blikt Van Ranst terug. "Men verwijt virologen wel eens pessimistisch te zijn, maar we hadden gewoon gelijk."

Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) heeft 368.000 euro overgemaakt naar mensen die daar geen recht op hebben. Het geld had naar mensen moeten gaan die een schademelding hebben gedaan als gevolg van de gaswinning in Groningen, maar zij hebben tot op heden nog niets gekregen. De fout is volgens IMG tot nu toe ontdekt bij 28 betalingen in de afgelopen twee maanden. Gemiddeld gaat het om iets meer dan 13.000 euro per vergoeding. De betalingen zijn overgemaakt naar verschillende verkeerde bankrekeningnummers. Hoe dit heeft kunnen gebeuren wordt nog onderzocht. "De foutieve betalingen dateren uit de periode juni en juli 2021", zegt een woordvoerder tegen RTV Noord. "Onze eerste prioriteit is er nu voor te zorgen dat de rechthebbenden alsnog op korte termijn het bedrag krijgen uitbetaald waar zij recht op hebben." De mensen die ten onrechte geld hebben gekregen, moeten dat weer terugbetalen. "Het IMG zal de onterecht uitbetaalde bedragen terugvorderen." Het IMG gaat contact opnemen met deze mensen en met de mensen die het geld eigenlijk hadden moeten krijgen.

Een oud-decaan van Tilburg University is veroordeeld tot een taakstraf van 180 uur voor het plegen van valsheid in geschrifte. Ook zijn neef, nicht en haar echtgenoot hebben zich volgens de rechter hieraan schuldig gemaakt. De vier zijn vrijgesproken van oplichting. De man werkte sinds 2000 jarenlang bij de universiteit, onder meer als decaan. In die functie begeleidde hij promovendi. Vanwege de hoge werkdruk mocht hij van de universiteit een deel van zijn begeleidingswerkzaamheden uitbesteden. Dat deed hij via bedrijven van zijn neef en nicht, onder meer een schoonheidssalon. Na het vertrek van de decaan rezen er vragen over deze inhuur, wie wat had gedaan en de bedragen die ermee gemoeid waren. In 2017 werden drie van de vier verdachten aangehouden op verdenking van fraude. Er zou meer dan een miljoen euro zijn doorgesluisd naar de bedrijven van de familieleden. De aanhoudingen werden gedaan naar aanleiding van een aangifte van de universiteit. Valse schuldbekentenissen Volgens de rechtbank was er sprake van valse facturen. Op een daarvan stond dat de nicht een academische titel had die ze nooit heeft behaald, schrijft Omroep Brabant. Bovendien stelde de oud-decaan samen met zijn neef valse schuldbekentenissen op, aldus de rechtbank. De nicht en neef krijgen taakstraffen van 72 en 54 uur. De vierde verdachte, de echtgenoot van de nicht, is wel veroordeeld, maar krijgt geen straf omdat zijn rol volgens de rechtbank klein was en de zaak lang heeft geduurd. Volgens het Openbaar Ministerie deden de verdachten iets vergelijkbaars bij de Universiteit Utrecht. Maar omdat deze beschuldigingen zijn verjaard, kunnen de ze daarvoor geen straf meer krijgen.

In het tijdperk van thuiswerken en films in hoge kwaliteit streamen wordt snel internet steeds belangrijker. De verwachting is dat de vraag hiernaar alleen maar toeneemt. Om die reden zetten steeds meer providers hun kaarten op glasvezel, een techniek die snel internet mogelijk maakt. Vandaag maakte de Zeeuwse provider Delta bekend hier ook extra op in te zetten. Delta wil in 2025 twee miljoen huishoudens aangesloten hebben. Het bedrijf heeft al 900.000 abonnees en richt zich nu op kleinere dorpen en steden. Eerder werd bekend dat Open Dutch Fiber, met T-Mobile als eerste huurder, de komende jaren ook een miljoen aansluitingen wil gaan aanleggen. KPN is al langere tijd bezig met een inhaalslag. Inmiddels heeft bijna de helft van de Nederlandse huishoudens toegang tot glasvezel, blijkt uit cijfers van de ACM. De toezichthouder denkt dat in het huidige tempo het hele land (ruim) voor 2030 op glasvezel aangesloten kan worden. Een klein deel van de huishoudens - 0,25 procent - kan geen glasvezel krijgen omdat het te duur is om aan te leggen. Partijen zien kansen "Het is landjepik", zegt Tim Poulus, financieel analist bij marktonderzoeker Telecompaper, over de toenemende concurrentie. "KPN vervangt al z'n koperlijnen door glasvezel, maar dat duurt lang. Daardoor zien allerlei andere partijen een kans." Hij wijst erop dat Delta zich meer richt op de kleinere plaatsen en Open Dutch Fiber op de middelgrote steden. Volgens Poulus gaat zowel Open Dutch Fiber als Delta bij de aanleg KPN en VodafoneZiggo tegenkomen. "Over het algemeen beweegt de markt zich richting twee infrastructuren: kabel en glasvezel. In Nederland zijn we aan het bewegen richting drie infrastructuren." Dus twee keer glasvezel én kabel. Delta hoopt erop dat KPN niet zal gaan graven als zij het doen, en bij Delta capaciteit zal huren, denkt Poulus. "Maar dat is nog maar de vraag. Waarschijnlijk is het interessanter om het zelf aan te leggen. Delta zet hiermee KPN een beetje voor het blok." De aanleg van glasvezel kost veel geld: het gaat om miljarden euro's die de komende jaren nodig zijn. Toch lijkt er in de markt weinig twijfel of dat het wel waard is. "Glasvezel zelf veroudert niet echt", zegt emeritus-hoogleraar breedbandnetwerken Ton Koonen (TU Eindhoven). "Los van een graafmachine die per ongeluk een kabel kapotmaakt bij werkzaamheden, zitten providers voor de komende decennia gebakken. Het is dus heel waardevol." Daarnaast biedt glasvezel heel veel capaciteit, zegt Koonen. "Door een kleine glasvezel, die net zo dik is als een gemiddelde mensenhaar, kunnen heel veel verbindingen tegelijkertijd lopen. Er zijn hele hoge snelheden mee mogelijk en het biedt daarmee in feite onbegrensde mogelijkheden." Concurrentie komende jaren De concurrentie gaat zich de komende jaren afspelen op twee vlakken, zegt Poulus. Als het gaat om het aanleggen van glasvezel tot aan de voordeur verwacht hij dat Delta en Open Dutch Fiber elkaar weinig zullen ontlopen, maar beide bedrijven gaan wel concurreren met KPN. De klant krijgt een ander beeld te zien: daar zullen spelers als Delta en T-Mobile proberen het duopolie van KPN en VodafoneZiggo te doorbreken. Daarbij bieden die eerste drie dus glasvezel aan. VodafoneZiggo kiest voor een andere weg: 'gigabit zonder graven'. De provider is druk bezig om al zijn klanten 1 gigabit per seconde aan te kunnen bieden via de coaxkabel. Het wordt voor de providers de kunst om zich te onderscheiden via hun aanbod. Dat kan variëren van pakketten waarbij vast en mobiel internet wordt aangeboden met combinatiekorting, tot aan een abonnement met alleen snel internet via glasvezel dat goedkoper is. Ondanks alle investeringen in de netwerken verwacht Poulus niet dat de consument voor die kosten opdraait. "Meer concurrentie betekent dat de prijs omlaag gaat."

Diverse festivalorganisatoren blazen hun evenement af of veranderen de datum, nu het kabinet het verbod op eendaagse evenementen heeft verlengd. Alleen voor eendaagse festivals met maximaal 750 bezoekers zijn vanaf 14 augustus weer uitzonderingen mogelijk, maar volgens de branche helpt dat maar weinig mensen uit de brand. Voor een deel van de kleinere evenementen is het wel goed nieuws: die kunnen doorgaan. Maar de organisatoren van grotere evenementen noemen het desastreus. De Alliantie van Evenementenbouwers spreekt van een bittere pil en "een nieuwe zware teleurstelling". De brancheorganisatie is wel opgelucht dat er nu duidelijkheid is en respecteert het kabinetsbesluit. "Maar na de meerdaagse festivals met overnachting vorige week, worden nu ook veel eendaagse festivals en meerdaagse zonder camping van de zomerkalender geschrapt." 'Belachelijk' Onder meer Dance Valley, Festifest, Spoorpark, Hullabaloo en Paradigm hebben er een streep doorgezet. Sommige organisaties mikken op een editie volgend jaar, zoals het metalfestival Dynamo Metalfest in Eindhoven. "Belachelijk", noemt de organisatie het kabinetsbesluit om boven de 750 bezoekers alles af te gelasten. "We ontvangen onder normale omstandigheden altijd duizenden metalheads en uiteraard waren er al veel meer tickets verkocht." Andere festivals blijven hopen op een nieuwe mogelijkheid later deze zomer. Zoals Dance Valley: de geplande 14 augustus voor het eendaagse dancefeest kan in ieder geval niet meer. Daarom is besloten de opbouw van het evenement voorlopig stil te leggen. Ook voor de bedrijven die festivaltenten en -materialen verhuren is het een slechte dag. "Wij liggen met deze beslissing stil tot 1 september", zegt Martijn van den Broek van Van Ham Tenten. Hij is blij dat het bedrijf nog een aantal klussen in België heeft lopen: "Er mogen natuurlijk evenementen doorgaan tot 750 mensen en daar zijn we heel blij mee, maar dat is niks. Er zijn weinig evenementen die minder dan duizend bezoekers hebben", zegt Van den Broek. 'Gelukkig kunnen we door' Noorderzon in Groningen is wel zo'n festival. De organisatie laat via sociale media opgelucht weten dat de opbouw is begonnen. "Gelukkig kunnen we veilig doorgaan op de ingeslagen weg." Ook in Drenthe kunnen veel kleine openluchtevenementen doorgaan, meldt RTV Drenthe na een rondgang. "We zijn blij dat we door kunnen, al zijn er wel een paar honderd bezoekers minder", wordt de organisator van Festival Veenhuizen geciteerd. Ook festival Gouds Geluk probeert het bezoekersaantal terug te schroeven: van 3000 per dag tot 750, meldt Omroep West. Maar organisatoren van en deelnemers aan dit soort kleine evenementen moeten wel aan een aantal voorwaarden voldoen, zoals te lezen is op de website van Rijksoverheid. Groep bedrijven eist opheldering De organisatoren van de grotere feesten begrijpen niet waarom er ook voor hen geen nieuwe uitzonderingen mogelijk zijn. Zo heeft festivalorganisator ID&T het onderliggende advies van het Outbreak Management Team (OMT) en de onderbouwing van het kabinetsbesluit opgevraagd. Het bedrijf heeft samen met veertig andere organisatoren een kort geding aangespannen tegen het kabinet. ID&T zegt over twee dagen te besluiten of deze juridische procedure wordt doorgezet. Ook blijven andere vragen onbeantwoord, volgens mensen op sociale media. Zoals deze vraag: Mogelijk wordt volgende week in aanloop naar de persconferentie op 13 augustus toch een ander besluit genomen over festivals met meer dan 750 bezoekers. Maar het is niet zeker of die dan alsnog kunnen doorgaan. Gedupeerde festivals kunnen een beroep doen op het coronagarantiefonds. Dat is wel alleen geldig voor evenementen in Nederland die al minimaal een keer eerder hebben plaatsgevonden en waren verzekerd voor annulering in verband met de coronapandemie.